مریم گلی (Salvia Officinalis)
مریم گلی گیاهی است چندساله از خانواده نعنائیان (Lamiaceae) که منشا آن نواحی شمالی مدیترانه گزارش شده است. گیاه مریم گلی از جنس Salvia است و با نام لاتین Sage شناخته میشود. این گیاه در طول رویش به گرما و هوای خشک نیاز دارد. مریم گلی ۵ تا ۷ سال عمر میکند و از خواص مهم دارویی آن میتوان از قابض بودن، مقوی اعصاب، آرامش و تحریک سیستم عصبی و اثرات افزایشی هورمون زنانه نام برد.
آویشن باغی (Thymus-Vulgaris)
آویشن باغی یکی از قدیمیترین گیاهان دارویی و ادویهای است. تیموس (Thymus) کلمهای یونانی و به معنای شجاع است. مردم یونان باستان این گیاه را نماد شجاعت میدانستهاند. آویشن باغی گیاهی خشبی، چند ساله و متعلق به خانواده نعناع (Lamiaceae)میباشد. منشأ این گیاه نواحی مدیترانه گزارش شده است. مواد مؤثره آویشن باغی درصنایع غذایی به مقادیر فراوان کاربرد دارد. از تیمول و کارواکرول آن بعنوان نگهدارنده مواد غذایی درصنایع غذایی استفاده میشود. اسانس آویشن باغی همچنین خاصیت شدید ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد.
گل گاوزبان (Echium-amoenum)
گل گاوزبان ایرانی گیاهی علفی و چند ساله از خانواده Boraginaceae است. این گیاه پوشیده از کرکهای نسبتا نرم و ابریشمی است که بر روی برگهابه حالت خوابیده وجود دارند. این گیاه به احتمال زیاد بومی منطقه مدیترانه است ولی بعضی محققین عقیده دارند بومی خاورمیانه است. گل گاو زبان ایرانی دارای مواد موثره فراوان از قبیل تانن، موسیلاژ، ترکیبات فتلی، مواد قندی، فلاونوئید و مقدار کمی آلکالوئید است . گل این گیاه در درمان علائم سرماخوردگی موثر بوده و همچنین به عنوان آرام بخش از دیر باز در فرهنگ کهن ما مورد استفاده قرار میگیرد.
سرخارگل (Echinaceae-Purpurea)
سرخارگل گیاهی علفی و چندساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) بوده و بومی آمریکا میباشد. سرخارگل جزء ده گیاه اولویت دار اقتصادی کشورهای اروپا و آمریکا محسوب می شود. ترکیبات دارویی حاصله از گیاه کاربرد وسیعی در صنایع داروسازی داشته و این گیاه به لحاظ خواص ایمونولوژیک از اهمیت زیادی برخوردار است. در ۵۰ سال اخیر این گیاه به دلیل خواص ضد ویروسی، ضد قارچی و ضد باکتریایی شهرت جهانی یافته است و ترکیبات حاصله از آن به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی به شمار می روند.
نعنا فلفلی (Mentha piperita)
نعنافلفلی گیاهی علفی و چندساله با نام لاتین Peppermint از خانواده نعناعیان است. این گونه هیبرید بین نعناع (Mentha spicata) و پونه آبی(Mentha aquatica) میباشد. نعنا فلفلی بومی اروپا و خاورمیانه است. این گیاه برای رشد به ۶ تا ۷ ساعت نور خورشید نیاز دارد و خاک مناسب برای رشد آن باید تا مرحله جوانهزنی مرطوب باشد. برگهای نعنا فلفلی دارای مواد موثرهی menthol و menthone که از آن برای درمان نفخ، درد عضلانی، مشکلات گوارشی و سرماخوردگی و سردرد استفاده میکنند و روغن نعنا در صنایع دارویی، آرایشی و طعمدهنده در سراسر جهان استفاده میشود.
موسیر(Allium hirtifoliums)
موسیر گیاهی است از خانواده Alliaceae بومی ایران و به عنوان یک گونه وحشی در کوههای زاگرس رشد میکند. پیاز و گلهای موسیر دارای چگالی بالایی از فلاونوئید گلیکوزیدیک هستند و ترکیبات دیسولفید و تریسولفید مهم ترین ترکیبات موجود در گونههای جنس Allium هستند. این گیاه در شرایط آب و هوایی خیلی سرد تا نیمه سرد و در ارتفاعات بیش از ۱۰۰۰ متر بالاتر از سطح دریا رشد میکند. پیاز موسیر برای درمان بیماریهای روماتیسمی، التهابی، کاهش فشارخون، آرتریت، اسهال و درد معده توصیه میشود.
بادرنجبویه (Melissa officinalis)
بادرنجبویه گیاهی علفی و چندساله از خانواده Lamiaceae با نام لاتین lemon balm و بومی مناطق معتدل نیمکرهی شمالی است. بادرنجبویه در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد. مهمترین ترکیب گیاه، اسانس است که در برگ آن وجود دارد. اسانس بادرنجبویه شامل ترکیبات citronellal و Geraniol است که در صنایع عطرسازی و بعنوان طعم دهنده در شیرینی پزی استفاده میشود. از مهمترین خواص دارویی بادرنجبویه میتوان درمان تب، تبخال، اسپاسم، میگرن، مقوی قلب، مقوی معده، سرماخوردگی، اشتهاآور و حالت تهوع نام برد.
عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi)
گیاهی چندساله، علفی، هرمافرودیت از خانواده سیب زمینی دارای ریشه افقی با نام لاتین Chinese lantern است. عروسک پشت پرده ضد تب، ضد التهاب، ضد باکتری، ضد درد و ملین است. مهم ترین ترکیبات موثره این گیاه فیزالین ها می باشند. میوه ی عروسک پشت پرده ادرارآور و در درمان تب، نقرس، روماتیسم، یرقان، هپاتیت و اختلالات کلیوی و مثانه کاربرد دارد.
افسنطین (Artemisia absinthium)
افسنطین، گیاهی چندساله، معطر، از خانواده کاسنیان (Asteraceae)، جنسArtemisia و بومی اروپا، آسیا و شمال آفریقا است. این گیاه ۳ تا ۵ سال قابلیت برداشت دارد و عموماً در آب و هوای معتدل نیمکره شمالی و نیمکره جنوبی (معمولاً در زیستگاه های خشک یا نیمه خشک) رشد میکند. افسنطین با نام رایج Worm wood شناخته شده است و دلیل این نامگذاری استفاده از آن به جهت از بین بردن کرمهای روده میباشد. از فرآوردههای افسنطین در درمان مشکلات گوارشی، عفونتهای کرمی و دردهای عضلانی و همینطور برای افزایش میل جنسی استفاده میشود. افزون براین، افسنطین فعالیت ضد انگلی، تب بر، ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی و ضد سرطان نیز دارد.
زیره سبز (Cuminum cyminum)
زیره سبز (Cuminum cyminum) با نام رایج Cumin گیاهی علفی، یکساله، معطر، دارویی و از خانواده Apiaceae می باشد. برای رشد و تولید محصول زیره با کیفیت خوب، آب و هوای خشک و خنک مورد نیاز است. این گیاه به عنوان ضد نفخ و باد شکن و در درمان سوء هاضمه، تب و سرماخوردگی و اختلالات تنفسی به کار می رود. مقوی سیستم های گردش خون، دفع و عصبی است و خواص آنتی اکسیدانی و ضدعفونی کننده دارد. همچنین، این گیاه برای افزایش شیردهی توصیه می شود.
رازیانه( Foeniculum vulgare )
رازیانه گیاهی چندساله از خانواده Apiaceae با نام لاتین Fennel که در عوام به آن بادیان نیز میگویند. این گیاه پر خاصیت، در طب سنتی جایگاه ویژهای دارد و در آشپزی نیز مصرف میشود. رازیانه به عنوان ضدباکتری، ضدویروس، ضدقارچ و آنتیاکسیدان در درمان انواع بیماریها از جمله سوءهاضمه، کمخونی، یبوست، اسهال، قولنج، اختلالات قاعدگی، اختلالات تنفسی، لاغری، اختلالات ادراری، نفخ نوزادان، فشارخون بالا، گاستریت، افسردگی، سرماخوردگی و سرفه، استرس، دیورتیک، آرتروز، مشکلات کبد و کلیه، دیورز و سندروم رودهی تحریک پذیر کاربرد دارد. از این گیاه در آشپزی معمولا به عنوان طعمدهنده غذا، چاشنی سالاد و در تهیه کیک، نان و پنیر استفاده میشود.
زیره سیاه ایرانی (Bunium persicum Boiss)
زیره سیاه ایرانی گیاهی به فرم علفی، کوچک، هرمافردویت و چندساله از خانواده Apiaceae با نام لاتین Black Cumin بومی غرب آسیا است. بذر زیره سیاه دارای مقادیر قابل توجهی اسانس است که در آشپزی به عنوان ادویه و در صنایع غذایی و آرایشی مورد استفاده قرار میگیرد. این گیاه دارای فعالیت ضدمیکروبی و ضدعفونی کنندگی است و در درمان اختلالات دستگاه گوارش، سوزش سر دل، دل پیچه نوزادان و افزایش شیر در مادران کاربرد دارد.